Në numrin e kaluar të gazetës "Fterra jonë" , nga botuesit e saj theksohet sërishmi nevoja për të rishkruar historikun e Fterrës dhe hapet edhe një rubrikë e posaçme për tu ardhur në ndihmë gjithë atyre fteriotëve që kanë dëshirë të shfaqin mendime dhe të sjellin të dhëna në interes të çështjes. Botuesit kanë ngacmuar kështu një problem paksa të toleruar në kohë dhe prandaj nisma e tyre është një ide e vlefshme që meriton të përshëndetet dhe që, përveç ndihmës për të shpejtuar punën e historikut do të lartësojë edhe nivelin dhe vlerën e vetë gazetës.

            Prof. Muzaferi, në shkrimin e tij për këtë problem, ka parashtruar në formë të plotë, deri në detaje, të gjitha ato motive që flasin në favor të idesë së ribërjes të historikut. Unë, gjithënjë në favor dhe mbështetje të kësaj ideje do te shtoja se historiku është histori e shkruar e fshatit (e studjuar, argumentuar dhe formuluar). Ai nuk është për një periudhë të caktuar apo probleme të vetëm historik, si bie fjala për Luftën Antifashiste Nacvionalçlirimtare, por për të gjithë historinë e njohur, etapat dhe fushat e jetuara. Një historik fshati me 42 fletë të shkruara, siç është ai ekzistuesi ynë, nuk mund të jetë i nivelit të kërkuar. Sepse, psh, nuk mjafton të përmendet që Fterra, një shekull më parë, cilësohej si fshat i hoxhëve, por edhe të shpjegosh e vërtetosh këtë me gjithanshmërinë e saj. Ashtu si edhe për faktin tjetër që Fterra gjatë Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare u bë një bazë dhe gjer në fund të saj nuk ndryshoi qëndrim. Në historik, edhe drejtime të tjera, në dukje me pak rëndësi, duhet të zenë vendin e tyre, siç janë psh, dukuritë zakonore, në dasma, në morte, në familje, në lidhjet miqësore, në sektorët e ndryshëm të zhvillimit ekonomik, përvoja e spikatur dhe përfaqësuesit e saj në blegtori, në pemtari, bletërritje, tregti etj. Historiku, gjithashtu,  nuk është një libër me emrat e individve të përmendur, por edhe pa këta emra nuk mund të jetë historik. Çdo teprim, ekzagjerim, nuk shpreh realisht e saktësisht të vërtetën historike, ashtu sikurse edhe çdo mohim është varfërim i saj. Ndaj duhet respektuar ekuilibri i kandarit të vlerave, në kuadër të fshatit, por edhe më gjerë.

            Kur jemi në unison për qëllimin dhe motivet, çna mbetet akoma për të bërë? Të rinisim punën më të organizuar, me bindje e përkushtim, me optimizëm për ta rishkruar historikun. Të gjitha mundësitë dhe potencialet e nevojshme i kemi. Komisioni disponon materiale ( kujtime, shënime, të dhëna) nga mbi 20 fteriotë, ku spikatin ato që janë edhe më të pasura të Neim Zanit, Shyqyri Sadikaj, Lame Xhama, Halil Mato, Sinan Ruko, Halil Hizmo, Qazo Gjoni, etj. Ndërkohë, shumë bashkëfshatarë tek po mundohen të ndërtojnë pemën gjenealogjike të fisit dëshmojnë dëshirën e tyre edhe për historinë e fshatit. Në komisionin e posaçëm dhe grupet e punës rreth tij përfshihen mbi 50 emra, dhe të tjerë mund të shtohen. Hapat e hedhura gjer tani nga disa grupe pune, si ai i Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare, janë për të përgëzuar, etj.

            Që të marrë rrugë e të eci problemi, akoma më mirë, duhen vënë në eficensë ca masa organizative. Midis tyre unë do të përmendja riorganizimin e komisionit e grupeve të punës reth tij. Komisioni aktualisht ka mbetur me 9-të anëtarë, që konkretisht janë: Safet Memi, Ismet Elezi, Bajram Sadikaj, Naxhi Zhupa, Dilaver Shkurti, Lutfi Dusha, dhe Jashik MaçI. Kam mendimin se ky numër mund të rritet deri në 13-15 anëtarë, duke kooptuar edhe disa emra të tjerë intelektualë të sipikatur si Nafiz e Hamlet Bezhani, Jakup Mato, Zeko Braho, Kudret Mita, Vexhi Gjoni, Bardhyl Xhama, të cilët mund të sjellin një mendim më të gjerë e cilësor. Komisioni, gjithashtu është e nevojshme të hartojë sa me shpejt skemën strukturore të librit të historikut, sepse kështu do të shpejtohen hulumtimet dhe do të orientohen konkretisht të gjithë fteriotët që kanë dëshirë dhe ndjejnë detyrimin për të dhënë, nëpërmjet gazetës apo dhe direkt komisionit, të dhëna që ata klasifikojnë si të vlefshme për historikun.

            Fterra jonë e dashur, aqë e njohur, e dëgjuar dhe e lartësuar, ashtu siç e ka bërë historinë në jetë, me veprën e saj, ashtu edhe mund e duhet ta shkruajë atë edhe në letër. Kjo detyrë me rëndësi historike i shtrohet si alternativë brezit të tanishëm të fteriotëve. Të tjerët që do të vijnë pas nesh le ta plotësojnë, duke shtuar pjesën e tyre.

                                                                                                             Bajram SADIKAJ

Nr. 33 prill 2003