Pyetje: z. Islam, ju kini lindur e rritur në Fterrë. Edhe shkollën 7-vjeçare e mbaruat po duke qënë në Fterrë. Si mundët të shkëputeni prej saj?

- Ne kushtet e jeteses qe bente familja ime, kur une isha i vogel, ne Fterre e në  Galisht, ishte vështirë të të lindte mendimi per arsimim te mesem, për më tepër të larte. Por unë i jam mirënjohës gjyshe Xhekos, që më nxiste, duke bërë here pas here krahasime me shumë djem te fshatit, te larguar e te arsimuar.

Unë jam me brezin e të rinjve të Fterrës, që filluam shkollën 7-vjeçare, jo më në Kuç, por në Çorraj. Nga Fterra ne Çorraj shkonim e vinim çdo dite me kembe. Kushtet e terrenit dhe veçanërisht dimri ishin të vështira. Ne kujtesen time nuk harrohen rastet kur ne shkolle shkonim te lagur nga shiu dhe të lagur rrinim gati gjithe diten, duke u tharë në trup. Shpesh, nenat çorrjote te lagjes së poshtëme, na kthenin ne shtepite e tyre per tu tharë e për të pirë diçka të ngrohtë. Kjo sherbeu, si një shkollë tjeter ne jete për të forcuar vullnetin dhe këmbënguljen  për të mësuar më shumë.

Mbarova shkollën 7-vjeçare ne vitin ´58-të. Formimi i kooperativës bujqesore kufizoi shume largimin e të rinjëve nga fshati. Edhe te drejtat e studimeve u kufizuan. Megjithatë, përfitova një të drejtë studimi për në shkollën 2-vjeçare të rezervave te punës në Vlorë. Më dukej se kisha prirje  profesionale. Babai im, Zoto ishte një mjeshtër në përpunimin e drurit. 

Mosha ime e vogel dhe kushtet qe gjeta në atë shkollë, me bene pesimist, deri sa shpesh mendoja të ikja fare nga shkolla. Në atë moment delikat mu gjënd si me porosi, xhaxhai im, Sihati, officer në atë kohë në Vlorë. Kështu, une iu përvesha  mësimit që të dilja nje nga nxensit me te mire te shkolles. Kjo bëri që Ministria e Ndertimit dhe Shkolla te më përzgjidhnin mua per te vazhduar shkollen e mesme per Teknik Ndertimi ne Tirane. Në këtë shkollë  më lindi dëshira për tu bërë inxhinier.

Pyetje: Po pasi mbaruat  studimet për inxhinier në universitetin e Tiranës, si u zhvillua jeta juaj?

- Ne vartesi edhe te rezultateve te arritura nga mbarimi i Fakultetit ne 1969, u emrova në një nga qendrat me te rendesishme studimore dhe projektuese te kohes, siç ishte Instituti Shtetror i Studimeve dhe  Projektimeve ne Tirane. Më vonë, me krijimin e Institutit të Studimeve dhe Projektimeve te Hidrocentraleve,( sot Instituti i Studimeve dhe Projektimeve Hidroteknike ), më takoi të punoj  në këtë institut. Profesionin tim e kam dashuruar. Prandaj kam punuar me pasjon dhe me përgjegjësi të përherëshme. Kryesisht kam punuar ne inxhinjerine e ndertimit, ne fushen e studimeve dhe projektimeve te hidrocentraleve. Kam bërë shumë studime si autor kryesor në hidroenergjetikë, si bie fjala: Parashikimi dhe studimi i hidrocentraleve qe mund te ndertohen mbi lumin Vjose, Devoll, Osum etj.Disa hidrocentrale te tjere jane ne fazen e projekt-ideve, qe presin investime. Kam qënë projektues ne hidrocentralet: Fierz, Koman, Banje, Bushat, Bovillë, Bogova, Gjanç, e deri ne projekte modifikuese si psh. për hidrocentralin e Smokthines etj. Kam hartuar dhe projekte te tjera konstruktive per objekte civile dhe shoqerore si: rruge, ujësjellës, mbrojtje lumenjesh, banesa,etj. sidomos ne ndertim e hidroteknikë. Njëherazi,  kam qënë dhe përgjegjës i sektorit të studimeve perspëktive të institutit, që prej krijimit të tij, duke kryer detyrën si përgjegjës, si kryespecialist apo si kryeinxhinjer i Institutit te Studimeve dhe Projektimeve Hidroteknike( I.S.P.H.).

Pyetje: Në kushtet e një pune intensive dhe të jetës në Tiranë, si i kini mbajtur lidhjet me Fterrën dhe fterjotët?

            - Megjithese ka rreth 45 vjet qe nuk banoj ne Fterre, lidhja ime nuk eshte nderprere. Kjo sepse Fterra është vëndlindja ime, por edhe se atje kam patur njerëzit e familjes, prinderit dhe vellezerit dhe njerëz nga fisi im. Këtë lidhje ma ka nxitur dhe gruaja ime, Hanushja, me origjinë nga Gjirokastra, e cila me ka respektuar jo vetëm mua, por dhe fisin e të gjithë fterjotët. Kjo ka bere qe te shkojmë bashkë në Fterrë dhe në gëzime dhe në hidhërime. Dhe këtë rrugë e kemi bërë  të 34 vjetët e martesës sonë, së bashku me dy fëmijtë tanë, Ledinën dhe Andin. Ledina është mësuese e edukimit fizik dhe bashkë me familjen e saj jeton e punon në Itali. Ndërsa djali është student në inxhinieri elektrike. Veçanërisht djali ka patur dëshirë të veçantë për të shkuar dhe në stane e deri në Galisht, Gurrë, etj. Tani në Fterrë kam Nënë Xhevon, vëllain Sulo me Mison. Vëllanë tjetër, Flamurin, me familjen e tij, e kam në Sarandë. Ndërsa, motra Fatmira, është këtu në Tiranë.

            Pyetje: Si mund ti komentoni këto lidhje kaq të ngushta nga gjithë familja juaj?

            - Ne ndergjegjjen time kane lene gjurme te thelle hallet e familjes tone ne Fterre. Njëherazi, prindërit, Zotua e Xhevua, na kanë rritur me vështirësi, por na kanë edukuar që të sigurojme dhe jetesën më djersën tonë. Këtu ka ndikuar dhe një faktor tjetër. Në familjen tone per shume vjete ka patur dhe fatkeqesi të rënda, siç kanë qënë: vdekja e tre vellezerve: Mahmutit, Illos dhe, se fundi, Diktimit, që na kanë pikëlluar. Këtu dua të kujtoj dhe vdekjen e babait tonë të dashur, Zotos, që vdiq parakohe, aksidentalisht. Nuk mund të harrojmë humbjen e madhe që kane patur gruaja e Yllos, Moza, me dy vajzat  dhe gruaja e Diktimit, Çaparja me dy vajzat, qe kanë mbetur jetimë. Dhëmbja e plagët e Nënë Xhevos, dhe psherëtimat e lotët e saj, nuk kanë të treguar.

Pyetja: Duke qënë kaq të lidhur, a kini ndonjë merak për Fterrën tonë?

            - Unë kam përshtypjen, kush më shume e kush më pak, të gjithë fterjotët kanë merak për problemet që ka aktualisht Fterra. Edhe unë, si bir i Fterrës, herë pas here, kam bërë diçka për të. Kështu në vitin 1972 bëra projektin e ujësjellësit të Fterrës, me marrje nga Ngurrëza. Bashke me Kadastrën e rrethit Sarandë, po në ato vite, punova për planin rregullues te Fterres. Duke punuar dhe në seksionin e ndertin-komunikacionit te Sarandës, kam bërë dhe projekte të disa segmenteve të rrugës Borsh-Fterrë-Kuç, ku, protagonisti kryesor i saj, ka qene Refik Bezhani. Deshire te veçante kam patur qe, ne Fterre te ndertohej nje hidrocentral. Ndaj ne vitin 1975 hartova nje projekt per te shfrytezuar ujrat e Gjezhdanices dhe te Ngurrezes me ane te nje hidrocentrali ne lumrat e Maçe, që si dhe investime te tjera, edhe ky ngeli pa u realizuar. Dua të nenvizoj se, per kushtet e sotme, per investitoret vendas, eshte me leverdi te merret me konçension Hidrocentrali i Fterres, të cilin e favorizon.dhe ligji i shtetit.

Aktualisht, ne kushtet e ekonomise se tregut dhe te zhvillimit te turizmit, eshte jetik asfaltimi i rruges automobilistike Borsh-Fterre. Ky është preokupimi më i madh i të gjithë ne fterjotëve dhe detyrim i pushtetit vendor. Prandaj, kohët e fundit jam përpjekur dhe kam bërë një studim-projekt për xhaden Borsh-Fterrë, i cili po të gjëjë zbatim, do të jetë një shpëtim për ekzistencën e Fterrës dhe lidhjen e fterjotëve me vendlindjen tonë. Edhe qendra e fshatit gjithashtu ngelet nje projekt i parealizuar. Shpresoj dhe besoj se në mos shpejt, vonë, ky zhvillim do të vijë. Kjo varet dhe nga përpjkjet që mund të bëjmë dhe nga mundësitë që kemi.

Çtë të them tjetër? Më ka marrë malli për Fterrën.

-          Ju faleminderit.           

                                                                  Intervistoi Guro ZENELI

Nr. 33 prill 2003